Memurların ek göstergesinde 600 puan artış yapan ve öğretmen, polis, hemşire, din görevlileri başta olmak üzere bazı meslek gruplarının ek göstergesini 3600’e yükselten düzenleme 15 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek. Mevcut emekliler, bu tarihten itibaren ek gösterge artışından yararlanmaya başlayacak. Yeni ek göstergeden dolayı emekli ikramiyesinde meydana gelecek artıştan ise bu yıl emekli olanların bazıları yararlanabilecek. Ahmet Kıvanç, Habertürk okurlarının sorularını yanıtladı
YAŞ HADDİNDEN EMEKLİ OLANLAR EK GÖSTERGEDEN KAYNAKLI İKRAMİYE ARTIŞINDAN YARARLANACAK MI?
Bir devlet üniversitesinde öğretim üyesiyim. Yaş haddinden dolayı 01.12.2022 tarihinde emekli olacağım. Yaş haddi nedeniyle 31.12.2022 tarihinden önce emekli olan devlet memurları, ek gösterge yasasından kaynaklı emekli ikramiyesi artışından yararlanabilecek mi? (Hilmi Ü.)
Memurların ek göstergesinde artış yapılmasına ilişkin kanun 15 Ocak 2023 tarihinde yürürlüğe girecek. Mevcut emekliler, gelecek yıldan itibaren yeni ek göstergeler üzerinden emekli aylığı alacaklar. Fakat emekli ikramiyesi, emekli olunan tarihteki ek gösterge üzerinden ödeniyor. Dolayısıyla, yasa yürürlüğe girmeden önce kendi isteği ile emekliye ayrılanların ikramiyeleri mevcut ek gösterge üzerinden ödenecek.
Ancak, kendi iradesi ile emekli olmayanlar için istisna bulunuyor. İstisna düzenlemesi 5434 Sayılı Emekli Sandığı Kanunu’nun 89. maddesinin 6.fıkrasında düzenleniyor.
İstisna kapsamındaki kişiler şöyle:
-Türk Silahlı Kuvvetler personeli ve Emniyet Teşkilatı mensupları gibi kanunlarla belirlenen bekleme süreleri sonunda kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenler.
-Yaş haddi sebebiyle emekliye sevk edilenler.
-Görevde iken vazife malûlü haline gelerek vazife malûlü aylığı bağlananlar.
-Görevde iken ölen memur dolayısıyla ölüm aylığı bağlananlar.
Söz konusu kişilere, aylığa hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay içinde emekli ikramiyesinin hesaplanmasına esas alınan katsayılarda meydana gelecek artış nedeniyle oluşacak ikramiye farkları ile ocak ilk mali yılın birinci ayında katsayılar dışındaki diğer unsurlarda meydana gelecek artışlardan kaynaklanan ikramiye farkları ayrıca ödenir. Bu kişilerin aylığa hak kazandıkları tarihi takip eden üç ay içinde katsayılarda artış yapılmadığı takdirde, takip eden altı ay içinde katsayılarda yapılacak ilk artıştan doğan ikramiye farkları da verilir.
Buna göre, yılın son çeyreğinde yaş haddi veya kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenler, vazife malûlleri ve ölüm aylığı bağlananlar hem ek göstergedeki artıştan, hem de ocak ayındaki memur maaş katsayısı artışından kaynaklı emekli ikramiyesi farkını alabilecekler. Üç aydan uzun olmakla birlikte son altı ay içinde kadrosuzluk veya yaş haddi nedeniyle emekliye sevk edilenler ise sadece ocak ayındaki maaş katsayısı artışından kaynaklı emekli ikramiyesi farkını alacak.
Buna karşılık, kendi isteği ile emekli olanlar ile daha önce yaş haddinden dolayı emekliye ayrılmış olanlar ek göstergeden kaynaklı emekli ikramiyesindeki artıştan yararlanamayacaklar.
KİMLER EYT’LİDİR?
01/01/1975 doğumluyum. 23/11/1995’te askere gittim. 14/6/1999’da sigorta başlangıç tarihim var. Olası bir EYT ihtimalinde sigorta başlangıç tarihini nasıl öne çekebilirim? (Ramazan B.)
Sigorta başlangıç tarihi 8 Eylül 1999 ve öncesinde olanlar emeklilikte yaşa takılan (EYT) kapsamında yer alıyor. Sigorta başlangıcınız bu tarihten önce olduğu için EYT’li kabul ediliyorsunuz. 8 Eylül 1999 tarihinden sonra sigortalı çalışmaya başlayanlar EYT kapsamında yer almazlar.
Askerliğinizi sigortalı çalışmaya başlamadan önce yaptığınız için, EYT çıksın ya da çıkmasın askerlik borçlanması ile emeklilik yaşını öne çekme hakkınız bulunuyor. Şu an 58 yaşa tabisiniz. Emeklilik yaşınız, 7 ay askerlik borçlanmasıyla 57 yaşa çekilir.
ASKERLİK BORÇLANMASI HERKESİN EMEKLİLİK YAŞINI ÖNE ÇEKMEZ
10.09.1070 doğumluyum, 20.02.1995 SSK’lı işe başlangıç tarihim. 7100’ün üzerinde prim günüm var. Askerliğimi SSK’lı çalışmaya başlamadan önce Haziran-Kasım 1993 tarihleri arasında 180 gün kısa dönem olarak yaptım. Halen SGK’lı olarak prim ödemeye devam ediyorum. 55 yaşa tabiyim. 2025'ten önce emekli olup maaş bağlanması şansı var mıdır? Varsa bunun için neler yapmam gerekir? (Gürcan G.)
Askerliğini sigortalı çalışmaya başlamadan önce yapanların sigorta başlangıç tarihleri, askerlik borçlanması yaptıkları gün sayısı kadar geriye çekilir. Kısa dönem askerlik sürenizin tamamı olan 180 günü borçlandığınızda sigorta başlangıç tarihiniz 20 Ağustos 1994 tarihine çekilir. Sigortalı çalışmaya 24 Mayıs 1994 ile 23 Kasım 1995 tarihleri arasında başlayan SSK’lılar 55 yaşa tabi olduğundan askerlik borçlanması yapsanız bile emeklilik yaşınız değişmez. Prim gününüz de eksik olmadığına göre askerlik borçlanması yapmanız gerekmez.
Sigorta başlangıç tarihim 05/06/2000 görünüyor. 1998 Şubat ayında askere gittim, askerlik borçlanması yaparak sigorta başlangıcımı öne alabilir miyim? Borçlanma emekli yaşımı ne kadar öne çeker? (Arif D.)
Şu an emeklilikte 60 yaşa tabi bulunuyorsunuz. Sekiz aylık askerlik borçlanması yapmanız halinde emeklilik yaşınız 2 yıl öne çekilir ve 58’e düşer.
TÜRKİYE’DEKİ YABANCI ÇALIŞANLAR NASIL EMEKLİ OLUR?
Ben 2001 yılından beri Türkiye’de çalışıyorum. Azerbaycan ve TC vatandaşıyım ama vatandaşlığımı 2010 yılında aldım. Şimdi SGK’da 6300 günüm var. Türkiye’de sigortalı olma tarihim 2001 olduğundan emekli olamıyorum. Aslında Azerbaycan’da 1978-2001 yıllarında çalışmıştım. Ülkelerin SGK sistemleri güya uyumludur, bunun anlamı ne? Azerbaycan’da 22 sene çalışmamın Türkiye’de hiçbir faydası olmuyor. (Afgan A.)
Türkiye ile Azerbaycan arasında imzalanan sosyal güvenlik anlaşması uyarınca Azerbaycan’daki sigorta başlangıç tarihiniz Türkiye’deki sosyal güvenlik haklarınız için de geçerli kabul edilir. Emekli aylığınız hesaplanırken, iki ülkedeki hizmetlerin toplamı üzerinden tam aylık tutarı belirlenir. Buradaki çalışma süresi iki ülkedeki çalışma süresi toplamına bölünerek Türkiye’de bağlanacak aylık tutarı hesaplanır. Örneğin Türkiye’de 6300 gün, Azerbaycan’da 5000 gün çalıştınız ve toplam 11300 günlük süre için 1000 lira tam aylık hesaplandı ise Türkiye’den (6300 / 11300 = %55,75) 557.50 TL kısmi aylık bağlanır. Azerbaycan’daki çalışmalarınızın karşılığı olan kısmi aylığı ise Azerbaycan kanunlarına göre emekli olmaya hak kazandığınız tarihte bu ülkeden almaya başlarsınız.
Türkiye ile sosyal güvenlik anlaşması yapmış ülke vatandaşlarının emeklilik işlemleri genel olarak bu kurallara göre yapılır.
18 YAŞINDAN ÖNCEKİ SİGORTA BAŞLANGICI SİGORTALILIK SÜRESİNDE DİKKATE ALINIR MI?
01.10.1997 tarihinde sigorta başlangıcım var. 03.07.1980 doğumlu olduğumdan sigorta başlangıç tarihinde 17 yaşındaydım. Emeklilikte 25 yıllık sigortalılık hizmet süremi hesaplarken 01.10.1997 mi yoksa 18 yaşında olduğum 03.07.1998 tarihi mi dikkate alınır? (Ali A.)
Sigortalı çalışmaya 18 yaşından önce başlamış olanların malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı için aranan sigortalılık süresi, 18 yaşın doldurulduğu tarihte başlar. Dolayısıyla, 25 yıllık sigortalılık süresi 3 Temmuz 1998 tarihi itibarıyla başlar.
Sigortalı çalışmaya 1 Ekim 1997 tarihinde başlamış olduğunuz için, emeklilik yaşınız ve asgari prim gün süreniz bu tarihe göre belirlenir.
Kaynak: Ahmet Kıvanç